Κιρσοί

Κιρσοί ονομάζονται οι «φουσκωμένες» φλέβες στα πόδια. Ο κόσμος θεωρεί (λανθασμένα) ότι οι κιρσοί είναι ένα αισθητικό πρόβλημα. Όντως δημιουργούν και πρόβλημα στην εμφάνισή μας, όμως μπορεί να προκαλέσουν και σοβαρά παθολογικά προβλήματα από τα οποία ο ασθενής θα ταλαιπωρηθεί ή και θα κινδυνεύσει. Κάποιος που έχει κιρσούς είκοσι χρόνια (και δεν είναι ενημερωμένος σωστά) ακούγοντας ότι κινδυνεύει από τους κιρσούς μπορεί να το θεωρήσει υπερβολικό ή και να μην το πιστέψει, όμως έχουν χαθεί ζωές από επιπλοκές κιρσών. Οι δύο πιο επικίνδυνες επιπλοκές είναι η θρόμβωση και η αιμορραγία.

Η θρόμβωση είναι η πήξη του αίματος μέσα στο αγγείο. Αντί λοιπόν το αίμα να είναι υγρό και να ρέει ομαλά, πήζει και «φράζει» το αγγείο με αποτέλεσμα να διακόπτεται η κυκλοφορία του αίματος. Αν αυτό συμβεί στους κιρσούς η ζημιά στο πόδι είναι αντιμετωπίσιμη και το αίμα συνεχίζει να κυκλοφορεί από τις άλλες φλέβες του ποδιού. Αν όμως «ξεκολλήσει» ο θρόμβος και πάει στους πνεύμονες τότε θα συμβεί πνευμονική εμβολή η οποία μπορεί να είναι ακόμα και θανατηφόρος. Υπάρχουν λοιπόν ασθενείς που από επιφανειακή θρόμβωση στο πόδι έπαθαν πνευμονική εμβολή όταν ο θρόμβος πέρασε από το επιφανειακό δίκτυο στο εν τω βάθει.

Ευτυχώς τα περιστατικά αυτά είναι ελάχιστα (προσωπική εμπειρία 4 περιστατικών σε έξι χρόνια) και τα αναφέρουμε όχι για να τρομοκρατήσουμε τους ασθενείς αλλά για να τους κινητοποιήσουμε να ενημερωθούν για τους κιρσούς και να είναι προστατευμένοι απέναντι σε μία συχνή πάθηση. Σίγουρα όλοι οι ασθενείς με κιρσούς δεν κινδυνεύουν από θρόμβωση ή αιμορραγία το ίδιο και άλλοι έχουν ήπιο πρόβλημα και είναι χαμηλού κινδύνου, ενώ άλλοι έχουν σοβαρό πρόβλημα και είναι υψηλού κινδύνου. Πρέπει λοιπόν να γνωρίζουμε τί είναι οι κιρσοί, γιατί δημιουργούνται, τί επιπλοκές προκαλούν και πώς να τις αποφύγουμε, ώστε περιστατικά σαν αυτά να μην συμβαίνουν.

Οι κιρσοί είναι διατεταμένες φλέβες στα πόδια (αλλά υπάρχουν και αλλού όπως στον οισοφάγο, στην μήτρα, στον πρωκτό). Οι πιο συνηθισμένοι κιρσοί είναι οι αιμορροΐδες και οι κιρσοί στα κάτω άκρα. Αιτία των κιρσών είναι η ανεπάρκεια των βαλβίδων (μπορείτε να δείτε λεπτομέρειες στην σελίδα της φλεβικής ανεπάρκειας). Έτσι το αίμα παλινδρομεί προς τα κάτω και φουσκώνει τις φλέβες.

Συνηθισμένα συμπτώματα που αναφέρουν όσοι έχουν κιρσούς είναι : αίσθημα βάρους στα πόδια, «κουρασμένα» κάτω άκρα, κάψιμο, κράμπες, οιδήματα, υπέρχρωση κνημών, φλεβικά έλκη, δερματοσκλήρυνση, δερματίτιδα εκ στάσεως. Όλα αυτά επηρεάζουν την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου και πραγματικά ταλαιπωρούν τους ασθενείς. Στην αρχή και για αρκετά χρόνια οι κιρσοί μπορεί να είναι ανώδυνοι. Αυτό είναι μια παγίδα για τους ασθενείς γιατί τους αποτρέπει από το να αναζητήσουν ιατρική συμβουλή, ενώ το πρόβλημα υπάρχει και πιθανώς δημιουργεί σιγά σιγά επιπλοκές χωρίς να γίνεται αντιληπτό. Είναι σαν το πείραμα με τον βάτραχο και το καυτό νερό. Αν βάλεις ένα βάτραχο σε καυτό νερό πηδά αμέσως έξω και σώζεται. Αν τον βάλεις σε χλιαρό νερό και το ζεστάνεις σιγά σιγά τότε αυτός δεν φεύγει και τελικά βράζει και πεθαίνει. Έτσι και με τους κιρσούς, αν δεν δίνουν έντονα συμπτώματα δεν τους δίνεις σημασία και τελικά θα γίνουν επιπλοκές ξαφνικά. Επαναλαμβάνουμε ότι οι δύο πιο σημαντικές επιπλοκές είναι η αιμορραγία και η θρόμβωση.

Αν έχετε λοιπόν κιρσούς πρέπει να εξεταστείτε από αγγειοχειρουργό. Αυτός θα κάνει τρίπλεξ φλεβών, θα βρει την αιτία που δημιουργεί κιρσούς και θα σας συμβουλέψει για το τι πρέπει να κάνετε. Οι βασικές αρχές αντιμετώπισης είναι δύο: σε ήπια προβλήματα ακολουθούμε την συντηρητική αγωγή και σε σοβαρά προβλήματα την χειρουργική παρέμβαση.

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΙΡΣΩΝ: αλλάζουμε στάση ζωής ώστε να έχουμε λιγότερο καθιστική ζωή ή ορθοστασία και περισσότερη κίνηση. Έτσι περπατάμε καθημερινά τουλάχιστον μισή ώρα, κάνουμε διάδρομο, ποδήλατο, κολύμπι, γυμναστική, χορό, ότι έχει κίνηση και βοηθά στην καλή κυκλοφορία των φλεβών στα πόδια. Πολλοί ασθενείς ρωτούν πια είναι η καλύτερη άσκηση για τους κιρσούς. Απάντηση: το κολύμπι, γιατί μέσα στο νερό δεν υπάρχει βαρύτητα που είναι εχθρός των φλεβών, και η χαμηλή σχετικά θερμοκρασία προκαλεί αγγειοσύσπαση που είναι σύμμαχός μας για καλή κυκλοφορία στις φλέβες. Και σαν μπόνους δεν επιβαρύνεται και η σπονδυλική στήλη που πολλοί ασθενείς έχουν και πρόβλημα στην οσφύ. Εκτός από τις ασκήσεις απαραίτητες είναι και οι ελαστικές κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης οι οποίες ωθούν το αίμα προς τα πάνω και δεν αφήνουν τους κιρσούς να διατείνονται πολύ ώστε να αποφεύγονται οι θρομβώσεις. Τέλος, χρησιμοποιούνται ειδικές αλοιφές και ειδικά φάρμακα που λέγονται φλεβοτονικά και τα οποία βοηθούν στην ανακούφιση των ασθενών με συμπτώματα.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: Σκοπίμως αναφέρεται η λέξη παρέμβαση και όχι η λέξη επέμβαση γιατί έχει συμβεί μια μεγάλη επανάσταση στο τομέα της χειρουργικής αντιμετώπισης των κιρσών. Μέχρι το 2010 η χειρουργική θεραπεία γινόταν με την γνωστή επέμβαση των κιρσών (σαφηνεκτομή) δηλαδή με γενική αναισθησία αφαιρούνταν η φλέβα με μία μέθοδο που λέγεται stripping και οι κιρσοί με τομές. Από το 2011 και μετά άλλαξαν οι οδηγίες που εκδίδουν οι αγγειοχειρουργικές (ή φλεβολογικές) εταιρίες και τόσο η αμερικανική φλεβολογική εταιρία όσο και η ευρωπαϊκή αγγειοχειρουργική εταιρία προτείνουν η χειρουργική αντιμετώπιση των κιρσών να γίνεται με ενδαγγειακές μεθόδους. ΄Ετσι άλλαξε η συνήθης πρακτική και τώρα αντί για stripping κάνουμε ενδαγγειακή σύγκλειση της φλέβας με laser χωρίς τομές και χωρίς γενική αναισθησία. Και όπου υπάρχουν κιρσοί εκτός της σαφηνούς τους αφαιρούμε με νέα τεχνική μικρών οπών και ειδικών hook και όχι με τις κλασσικές τομές ή κάνουμε αργότερα σκληροθεραπεία αφρού. Και γιατί άλλαξαν το 2011 οι οδηγίες; Γιατί βγήκαν μελέτες που έδειξαν μεγάλη διαφορά στο θέμα της επανεμφάνισης των κιρσών ή όπως λέγεται επιστημονικά στο θέμα της υποτροπής. Έτσι με την κλασσική επέμβαση αναφέρονται ποσοστά υποτροπής που αγγίζουν το 35% στην πενταετία, ενώ οι μελέτες έδειξαν υποτροπή μετά από σύγκλειση με laser της τάξης του 5%. Η σημαντική αυτή διαφορά καθώς και η καλύτερη μετεγχειρητική πορεία με γρηγορότερη ανάρρωση ήταν οι λόγοι που πλέον έχει σχεδόν καταργηθεί η παλαιά μέθοδος. Βεβαίως η νέα μέθοδος έχει απαιτήσεις από τον αγγειοχειρουργό ο οποίος πρέπει να είναι σωστά εκπαιδευμένος στις ενδαγγειακές τεχνικές και να γνωρίζει πολύ καλά την χρήση υπερήχων (τρίπλεξ) γιατί οι υπέρηχοι είναι τα «μάτια» μας στην διάρκεια του χειρουργείου. Επιπλοκές αναφέρονται και στην μέθοδο αυτή αλλά πλέον έχουν σχεδόν μηδενιστεί γιατί έχουν εξελιχθεί οι τεχνικές, γίνονται αντιπηκτικά πριν το χειρουργείο και οι ασθενείς κινητοποιούνται άμεσα μετά την επέμβαση οπότε οι επιπλοκές όπως θρομβώσεις κλπ έχουν σε άλλες μελέτες μηδέν και σε άλλες πολύ χαμηλά ποσοστά της τάξης του 0,4 %. Σήμερα δουλεύουμε με laser της τάξης των 1470nm τα οποία κάνουν πολύ καλά την δουλειά τους (σύγκλειση της φλέβας) χωρίς να κάνουν επιπλοκές. Στην πράξη επιπλοκές πέρα από μικροεκχυμώσεις ή έστω μικροφλεγμονές είναι πολύ πολύ σπάνιες έως ανύπαρκτες.

Η επιστήμη όμως προχωράει και ανακαλύπτονται συνεχώς νέες τεχνολογίες σύγκλεισης της φλέβας. Έτσι περιγράφεται σύγκλειση της μείζονος σαφηνούς με χρήση χημικομηχανικής μεθόδου (ειδικός περιστροφικός καθετήρας με ταυτόχρονη έγχυση σκληρυντικής ουσίας), με ατμό, με κόλλα (ναι σωστά διαβάσατε κόλλα). Υπάρχει ειδική κόλλα στιγμής (κυανοακρυλική) που την τοποθετούμε με ειδικό καθετήρα μέσα στην φλέβα και κολλάει τα τοιχώματα μεταξύ τους επιτυγχάνοντας σύγκλειση της φλέβας που είναι το ζητούμενο. Τα καλά νέα με τις νέες μεθόδους είναι ότι δεν απαιτείται καθόλου αναισθησία (ούτε καν τοπική αναισθησία) και μπορούν να γίνουν σε επίπεδο ιατρείου. Οι κιρσοί λοιπόν από δω και στο εξής δεν θα χρειάζονται πια νοσοκομείο.

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΙΡΣΩΝ:

Πότε μπορώ να επιστρέψω στην δουλειά μου μετά την επέμβαση; Απάντηση: Θεωρητικά ακόμα και την επόμενη μέρα. Εξαρτάται βέβαια και από την εργασία του καθενός. Αν κάποιος εργάζεται σαν οικοδόμος καλό θα ήταν να αναρρώσει για 2-3 εβδομάδες πριν γυρίσει στην δουλειά του. Αν κάποιος έχει δουλεία γραφείου με λογικές ώρες δουλειάς θα μπορούσε να πάει σε δύο μέρες για δουλειά. Πάντως εμείς συνιστούμε μια εβδομάδα άδεια από την εργασία.
Πρέπει μετά την επέμβαση να φοράω καλσόν; Απάντηση: σε πολλά περιστατικά συνιστάται για ένα μήνα να φορέσουν καλσόν χωρίς αυτό να είναι απολύτως αναγκαίο.
Μπορεί να γίνει η επέμβαση αυτή καλοκαίρι; Φυσικά και μπορεί να γίνει αρκεί να μην θέλετε να βγείτε στην παραλία αμέσως. Πρέπει να περάσουν είκοσι ημέρες με ένα μήνα μετά την επέμβαση για να φύγουν οι μελανιές του χειρουργείου, αλλιώς μπορεί να μείνει μόνιμη υπέρχρωση δέρματος από την έκθεση στον ήλιο. Πάντως συνιστούμε οι επεμβάσεις αυτές να γίνονται από Σεπτέμβρη μέχρι Μάϊο.
Έχω αλλεργία στο λάτεξ. Υπάρχουν ελαστικά καλσόν χωρίς λάτεξ; Απάντηση: Δυστυχώς πολλοί ασθενείς έχουν δυσανεξία στο καλσόν ή τις κάλτσες είτε με την μορφή δερματικής αλλεργίας, είτε ασφυκτιούν από την πίεση που τους ασκείται. Δεν υπάρχουν κάλτσες χωρίς λάτεξ, ή κάλτσες που να μην σφίγγουν. Στις περιπτώσεις αυτές δεν φοράμε κάλτσες.
Οι ελαστικές κάλτσες μπορεί να μου κάνουν κακό; Απάντηση: σε δύο περιπτώσεις η κάλτσα μπορεί να βλάψει κάποιον αντί να τον βοηθήσει : αν συνυπάρχει και πρόβλημα στις αρτηρίες. Τότε η ήδη χαμηλή ροή μέσα στις αρτηρίες θα μειωθεί με κίνδυνο ισχαιμίας. Άρα αν είστε διαβητικός ή αρτηριοπαθής προσοχή! Μόνο μετά από εξέταση από αγγειοχειρουργό θα ξέρετε αν μπορείτε να βάλετε κάλτσες. Η δεύτερη περίπτωση είναι λάθος τύπος κάλτσας : αν ανεπαρκεί η σαφηνής από πάνω μέχρι κάτω και τοποθετηθεί κάλτσα σε σημείο που σφίγγει τη σαφηνή σε ενδιάμεσο σημείο μπορεί να πυροδοτήσει θρόμβωση.
Τα φλεβοτονικά φάρμακα πειράζουν κάπου; Απάντηση: Συνήθως δεν έχουν παρενέργειες και είναι πολύ ασφαλή. Συνδυάζονται με όλα τα άλλα φάρμακα και η πιο συνηθισμένες παρενέργειες αφορούν το γαστρεντερικό σύστημα.
Μήπως πρέπει να παίρνω αντιπηκτικά ή ασπιρίνη σαν πρόληψη για θρόμβωση; Απάντηση: Τα αντιπηκτικά φάρμακα έχουν σημαντικές παρενέργειες και τα χρησιμοποιούμε μόνο σε θεραπεία θρόμβωσης ή σε συγκεκριμένες ενδείξεις (πχ ασθενής με κιρσούς που είναι σε εγκυμοσύνη). Δεν χρησιμοποιούνται ευρέως ως πρόληψη. Επίσης η ασπιρίνη και τα σαλικυλικά χρησιμοποιούνται μόνο σε συγκεκριμένους ασθενείς. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να παίρνουμε φάρμακα χωρίς να έχουν δωθεί από τον ειδικό ιατρό για την συγκεκριμένη πάθηση.
Πρέπει να αφαιρέσω τους κιρσούς πριν ή μετά από εγκυμοσύνη; Απάντηση: Ανάλογα το πρόβλημα. Συνήθως μεγάλοι κιρσοί πρέπει να αφαιρούνται ΠΡΙΝ από εγκυμοσύνη γιατί κινδυνεύουμε με θρόμβωση τόσο στην διάρκεια της κύησης όσο και της λοχείας. Το ότι θα ξαναβγούν στην εγκυμοσύνη δεν είναι λόγος ιδιαίτερης ανησυχίας γιατί με τις καινούριες μεθόδους η υποτροπή είναι μικρή.